سونا خشک و بخار فعالیتی است که تقریباً همه ورزشکاران با آن آشنا هستند و در سطح قهرمانی و حرفه ای و آماتوری به آن توجه خاصی دارند، همچنین سونا یکی از روش‌های لاغری در سرتاسر دنیاست. این روش توسط مردمان فنلاند به دنیا معرفی شد. مردم این کشور پس از گذشت سال‌ها، همچنان از طرافدارن پروپاقرص سونا هستند. به طوری که گفته می‌شود از هر سه خانه در فنلاند، یکی دارای سونا است. استفاده از سونا در ایران نیز تاریخچه طولانی دارد. اما در یکی دو دهه اخیر، توجه خاصی به طراحی سونا خشک و بخار و استفاده از آن شده است.
امروزه با توجه به رشد روز افزون طرفداران سونا بررسی تفاوت‌های سونا خشک و بخار امری بدیهی و ضروری است. فنلاندی‌ها معتقدند سونا خشک بدن را از استرس ها و سموم آزاد می‌کند. سونای بخار نیز ریشه در سنت شرقی دارد و بهترین هدیه برای پوست، سینوس‌ها و مخاط محسوب می‌شود. تمام این‌ها به دلیل گرمای آمیخته به بخار است. سونای خشک و بخار فواید خود را دارند اما ممکن است برای برخی افراد مشکل ساز شوند. در این مطلب به تفاوت‌ها، فواید و مضرات سونا خشک و بخار می‌پردازیم. هم چنین در این مطلب گفته می‌شود چگونه باید از سونا استفاده کرد، دانستنی‌هایی که برای همگان از جمله دوستداران سونا بسیار لازم به نظر می‌رسد.
تفاوت طراحی سونا خشک و بخار
استفاده از نظرات و تجربیات یک کارشناس با تجربه در ساخت سونا خشک می‌تواند مفید باشد تا یک طراحی اصولی انجام شود. در ساخت سونا بخار و سونا خشک نیز باید موراد فنی لازم در نظر گرفته شود.
سونا خشک
سونای خشک به صورت یک اتاقک ساخته می‌شود که دیواره‌های آن چوبی است. سونای خشک دارای سکوهایی برای نشستن و درازکشیدن است. با توجه به حرارت بالای داخل سونا باید در ساخت سکوها از مصالحی استفاده شود که رسانای خوبی نباشند. فرض بگیرید در این سکوها از فلز یا سنگ استفاده شود که در حرارت بالای اتاقک به شدت گرم شده باشد. چوب مرغوب روسی، چوب ترموود یا چوب خام فرآوری شده بهترین گزینه بدین منظور است؛
تا حدی که از چوب ترمووود بعنوان چوب مخصوص سونا یاد می‌کنند. استفاده از چوب مرغوب ترمووود و رعایت نکته‌های لازم باعث افزایش طول عمر سونا خواهد شدهمچنین می توان با استفاده از روغن مخصوص سونا در نگهداری از سونا عملکرد بهتری داشت. از این روغن به منظور بهینه سازی و نگهداری از سطوح چوبی داخل سونا مانند نیمکت، پوشش های چوبی دیوار و کف و تمام چوب خامی که داخل سونا وجود دارد، استفاده می‌شود این روغن سطح چوب را آب گریز کرده و مانع نفوذ رطوبت به داخل بافت چوب می‌گردد؛ در عین حال اجازه خارج شدن رطوبت داخلی چوب و خشک شدن آن را نمی‌دهد. از خصوصیات دیگر آن می‌توان به احیاء رنگ و بافت چوب به صورت طبیعی اشاره کرد.
برای گرم کردن اتاق سونا باید به تهیه کوره‌ای استوانه ای یا مکعبی به ابعاد ۸۰×۵۰×۱۰۰ اقدام نمود؛ طوری که قطر دودکش آن ۴ اینچ و قطر فلنچ مشعل که به فاصله ۳۰ سانتیمتری از کف قرار دارد، ۶ اینچ باشد. مشعل در بیرون اتاق قرار گرفته و کوره در داخل سونا قرار می گیرد بدین ترتیب در این اتاقک، هوایی گرم و خشک جریان پیدا می‌کند و با ریختن مقداری آب بر روی سنگ‌های داغ، می‌توان ضمن افزایش رطوبت هوای اتاقک سونا، دمای آن را نیز مقداری افزایش داد.
محققان تایید کردهاند که استفاده دو بار در هفته از سونا خشک بصورت مداوم تاثیر بسیار زیادی بر روی سلامتی دارد. هرچند ورزش برای سلامتی بسیار مفید است،اما تعرق به هنگام ورزش کمتر از تعرق در سونا خشک است، لذا تاثیر سونا خشک در دفع سموم از بدن و لاغری، به مراتب بیشتر از ورزش کردن خواهد بود.
عرق در این سونا نسبتاً مناسب است، کمک به دفع سموم تجمع یافته زیر پوست، افزایش گردش خون و دمای بدن می‌کند و همچنین باعث باز شدن منافذ پوست می‌گردد، استفاده از این نوع سونا هفته‌ای یک الی دو بار برای سلامت انسان بسیار مفید است سونای خشک، مشهورترین و پرطرفدارترین سونا در جهان است. نام آن از زبان فنلاندی گرفته شده و از چوب ساخته می‌شود. معمولاً وقتی صحبت از سونا می‌شود، منظور سونای خشک است.
سونا بخار
سونای بخار، ترک و یا سونای روسی اتاقکی است که دیواره‌های آن معمولا از سنگ یا سرامیک مرغوب ساخته می‌شود و چند دریچه برای ورود بخار دارد بخار توسط دیگ بخار تولید شده و با لوله به داخل اتاقک هدایت می‌شود. این امر باعث بالا رفتن رطوبت و حرارت داخل اتاق می‌شود. یک ترموستات هم میزان حرارت اتاق را تنظیم می‌کند.
همانطور که گفته شد دیواره‌های سونا بخار را می‌توان با سنگ یا سرامیک ساخت. اما با توجه به مقاومت بالاتر سرامیک در مقابل رطوبت، توصیه می‌شود برای آب‌بند بودن و مقاوم بودن دیواره‌های سونا بخار از سرامیک‌های ریز استخری استفاده شود.
نکات لازم در استفاده از سونا خشک و بخار
دوش گرفتن و شستشوی بدن: قبل از ورود به محوطه سونا، حتما دوش بگیرد و بدنتان را با مواد شوینده بطور کامل بشویید. این کار ضمن اینکه برای سلامت خودتان اهمیت دارد، برای حفظ بهداشت سونا الزامی است. بدن در فضای گرم سونا شروع به عرق کردن می‌کند در این حالت میکروب‌هایی که بر روی پوست بدن وجود دارند شرایط خوبی برای تکثیر پیدا می‌کنند بنابراین لازم است که حتما بدن خود را بشویید تا مقدار این میکروب‌ها کمتر شود.
سونا بخار و گرم کردن بدن: برای شروع بهتر است ابتدا از سونا بخار شروع کنید. فضای گرم و مرطوب این مکان، محیط خیلی مناسبی است تا دمای بدن شما بالا رود و ماهیچه‌ها و رگ‌های بدن شما آماده فعالیت بدنی شوند. زمان ماندن دراین مکان می‌تواند حدود ۵ تا ۷ دقیقه باشد. این کار دقیقا همان گرم کردن قبل از انجام حرکات ورزشی را دارد و به این منظور صورت می‌گیرد که به ماهیچه‌ها و تاندون‌های بدن آسیبی نرسد و قابلیت انبساط و انعطاف آنها را افزایش دهد.
بعد از بیرون آمدن از سونا بخار، بدن شما آماده است که شنا کند. می‌توانید به مدت حداقل ۳۰ دقیقه در استخر به انجام شنا قورباغه یا کرال سینه یا هر شنای دیگری که مورد علاقه‌تان است بپردازید. این کار برای بالابردن ضربان قلب شما و بهبود وضعیت قلبی و عروقی شما لازم است.
جکوزی گرم و رفع خستگی: چون بعد از شنا کردن بدن شما خسته شده است بهتر است حدود ۵ دقیقه ای هم در جکوزی داغ باشید و با فشار آب بخش‌های مختلف بدنتان را ماساژ دهید تا نفس‌تان هم به حالت عادی برگردد و آماده شوید تا جلسه اصلی سونا را شروع کنید. سعی کنید همه بخش های بدن را ماساژ دهید و ماساژ قوزک و کف پا را هم فراموش نکنید که خیلی موثر است